Volgens het slotbericht van de organisator heeft SPIEL Essen 2023 193.000 bezoekers getrokken; een stijging van 46.000 ten opzichte van vorig jaar en 13.000 meer dan het vooraf gedroomde aantal. Dit is een indrukwekkend resultaat, gezien het mogelijke negatieve effect van externe factoren: belangrijke treinverbindingen lagen eruit, er werd aan de weg gewerkt en het weer was bijna zomers. Het evenement vond plaats op een beursvloer van 65.000 m2 en presenteerde meer dan 1.700 noviteiten. De beurs had ook dit jaar het internationale karakter dat Spiel zo bijzonder maakt. Er waren 935 exposanten uit 56 landen, waaronder voor de eerste keer uit IJsland, Egypte, Montenegro en de Verenigde Arabische Emiraten.
De organisator kan tevreden zijn over deze succescijfers. Wat mij betreft ook over het nieuwe hallenconcept, waarbij de indeling was georiënteerd op verschillende spelsoorten. Ik vond het met name een verbetering om de familiespellen in het verlengde van Eingang Ost te plaatsen. Dit is tegenwoordig de dominante ingang, zeker voor liefhebbers van dergelijke spellen. De huidige hal 1 deed denken aan de sfeervolle ‘hal 6-fantasycocktail’ in de jaren rond de eeuwwisseling. De grote hal 3 was gevuld met spellen waarvoor de verwende veelspelers naar het evenement komen. Met uitzondering van Abacusspiele; deze uitgever van familiespellen wist een stek in hal 3 met succes te verdedigen. Abacus presenteerde daar onder meer een mooie nieuwe editie van Michael Schacht’s Zooloretto.
Volgens het slotbericht ging de nieuwe halindeling gepaard met “duidelijk bredere gangen”, maar deze verbetering heeft zich aan mijn waarneming onttrokken. Ik geloof graag dat ze breder waren, maar mij is dit ter plaatse – en bijvoorbeeld in hal 3 – niet duidelijk geworden. De nieuwe indeling zorgde ook voor persoonlijk plezier, met vierendertig fysieke beurzen achter de kiezen vind ik het leuk en verfrissend om af en toe verrast te worden.
Het uitstekende Duitse spellenblad Fairplay liet zich bij zijn Scoutactie, de populaire hitlijst van Spiel, inspireren door de nieuwe halindeling en leverde dit jaar twee hitlijsten af. Grappig genoeg bevatten beide lijsten een mengelmoes van familie-, kenner- en expertspellen, wat laat zien dat veel uitgevers een breed palet aan speelse smaken in huis hebben.
Over Fairplay gesproken, dit blad organiseert al jaren de à la carte Kartenspielpreis. Deze verkiezing van het beste kaartspel is gebaseerd op de stemmen van een groep kiesmensen uit Duitsland en andere landen (waaronder de Nederlander die dit verslag zit te tikken). De winnaar van 2023 is Sea Salt & Paper van Bruno Cathala en Théo Riviére (uitgever Bombyx, MM-Spiele). Laatstgenoemde nam donderdagmiddag de oorkonde in ontvangst.
Ik heb tijdens mijn enkele beursdag veel gehad aan de mooie nieuwe beurs-app (de iOS-versie). Dit maakte het vinden van spellen en uitgevers bijzonder eenvoudig. Ik hoorde later dat met name de Android-versie technische problemen had en regelmatig crashte. Ik heb geen problemen ervaren.
De organisator noemt ook tevredenheid onder de exposanten. Bijvoorbeeld Pegasus meldt dat de stand goed werd bezocht. Dit sluit aan bij mijn waarneming op donderdag. De populaire stands zaten bomvol; het was als vanouds een uitdaging een vrije speeltafel te vinden. Pegasus meldt verder een hogere omzet in aantallen, maar lagere bedragen per besteding. Deze verrast mij enigszins, aangezien de prijzen van met name bordspellen fors zijn gestegen. Aan de andere kant kan ik me goed voorstellen dat een heerlijk kaartspelletje als 5 Towers daar de tent is uitgevlogen. Ik heb mezelf ook grotendeels beperkt tot kleine doosjes, aangezien ik dit jaar met de trein heb gereisd. Naarmate de beurs vorderde raakten steeds meer spellen uitverkocht; zo waren de Duitse edities van Nucleum en Knarr snel verdwenen.
Over reizen gesproken, al voor de beurs werd gewaarschuwd voor parkeerproblemen, met de oproep rechtstreeks naar P10 te gaan. Als in vorige jaren hadden hele volksstammen geen boodschap aan dergelijke waarschuwingen. Aangevuld met de gebruikelijke chaotische en/of tegenstrijdige aanwijzingen van de verkeersregelaars, ontstond hierdoor ’s morgens vroeg her en der een ouderwetse verkeerschaos. P10 ligt overigens wel een eind uit de buurt, wat lange rijen voor de pendelbussen opleverde. Gelukkig was het lekker weer.
Ik was van dinsdag t/m donderdag in Essen en heb naast twee opbouwdagen maar één publieksdag meegemaakt. Ik vond het donderdag erg druk, met name rond de Ravensburgerstand in hal 6 en zo’n beetje overal in hal 3. Ik begrijp dat het vrijdag rustiger was, de zaterdag was ongetwijfeld weer een dolle boel.
Uiteraard zorgde Disney Lorcana bij Ravensburger voor een gekkenhuis, met name dankzij de speciale promokaart voor Spiel. De uitgever had zelf stappen gezet om de wachtrij te reguleren, maar deze werd toch zo lang dat er tot in hal 7 maatregelen genomen moesten worden. Het gezonde verstand van uitgever en beursorganisator heeft toestanden als op GenCon voorkomen.
De organisator is ook tevreden over het nevenprogramma. Naast de signeersessies, toernooien en speciale demo’s in de beurshallen, waren er rond de beurs meerdere activiteiten. Op donderdag werd de veertigste verjaardag van Spiel gevierd met panels en discussies over de ontwikkelingen in de spellenbranche. Op vrijdag besteedde de Educators‘ Day aandacht aan de verbinding van spelen en leren. Deze dag trok blijkbaar 1.000 belangstellenden.
Voor de beurs had de organisator de snoezige nieuwe mascotte Meeps gepresenteerd, getekend door Michael Menzel. Afgezien van een leuke schilderactie en wat merchandise, was hier op de beurs niets van terug te vinden. De omgeving hing wel vol met posters met door AI gegenereerde afbeeldingen. Deze waren niet om aan te gluren; de mix van onnatuurlijke en verkrampte gelaatsuitdrukkingen en her en der een vinger teveel was ronduit creepy. Aan dergelijke afbeeldingen kleeft ook een respectloos luchtje jegens illustratoren. Dit vind ik een misser.
Ik ben ook niet te spreken over de bekendmaking en de huldiging van de winnaars van de Deutsche Spiele Preis. Tijdens de persconferentie flitsten een paar dia’s voorbij en de huldiging vond plaats in een propvol zaaltje, waar uitgevers tegelijkertijd hun nieuwe spellen presenteerden. De onhandige aanpak deed deze mooie publieksprijs geen recht. Dit is een kinderziekte die aandacht behoeft.
Ik constateer met plezier dat het nieuwe Team Spiel, tegenwoordig zeven mensen groot, een in tal van aspecten geslaagd evenement heeft neergezet. Organisator Carol Rapp kijkt met recht in sympathieke bewoordingen terug: “het was wonderschoon zoveel plezier in de hallen te proeven, aan de speeltafels, in de gangen en bij de uitgevers. We hebben dit jaar veel veranderd, om Spiel nog toegankelijker en aantrekkelijker te maken. Het aantal bezoekers op alle beursdagen en de algemene feedback toont ons dat we hierin zijn geslaagd”.
Over sympathieke bewoordingen gesproken, het deed me deugd dat tijdens de persconferentie uitgebreid werd stilgestaan bij de belangrijke rol van de vorige beursorganisator Dominique Metzler. Zij heeft de beurs de afgelopen decennia ontwikkeld tot het enorme wereldevenement dat het tegenwoordig is. Dominique geniet momenteel van een vakantiereis, maar nam per video afscheid van de aanwezigen.
De persdag zelf is oninteressanter geworden. Dit jaar werd al lastig gedaan over toegang tot de hallen zonder aantoonbare afspraken met standhouders. Volgend jaar wil men dit compleet verbieden. In samenhang met de vervroegde persconferentie en de veel te krappe Neuheitenschau vraag ik me af of ik er op woensdag nog iets heb te zoeken.
5 Towers is een kaartspel van Kasper Lapp, dat wordt uitgegeven door Deep Print Games (en naar ik verwacht t.z.t. ook door een Nederlandse uitgever). Elke ronde worden vijf kaarten met bouwdelen van torens aangeboden (vijf kleuren, waardes van 0-15). Met vier en vijf spelers komen de kaarten 0, 2, 5, 7, 10 en 12 dubbel voor. De spelers bieden hoeveel kaarten ze willen pakken (een bod van 0—5). Dit gaat bij opbod, iedere speler mag één keer bieden. De hoogste bieder neemt de kaarten. Je mag dan allereerst één oude topkaart afbreken en bouwt daarna de verkregen kaarten vanaf de bovenkant op jouw torens. Je moet de kaarten in verschillende torens bouwen; je mag van elke kleur maar één toren hebben. Verder moeten de kaartwaardes van beneden naar boven steeds kleiner worden. Mocht blijken dat je de kaarten toch niet kunt bouwen, gaan ze terug naar het aanbod en wordt de veiling vervolgd. Gelukkig versoepelen de acht en de negen deze strikte bouwregels, waardoor nieuwe kans opduiken. Je gaat voor de meeste punten. Elke kaart in een toren is één punt waard, in een toren met een spits zelfs twee punten. Jouw beste toren geeft één extra punt per kaart. De tijdens het spel gesloopte kaarten zijn oplopende strafpunten. Het spel is geschikt voor 2-5 spelers vanaf zeven jaar en duurt ongeveer 15-30 minuten.
Tijdens het eerste potje vroeg ik me even af waar de invloed zat verstopt, maar na een paar rondes begon het te dagen. De mix van flexibiliteit behouden, onthouden wat er uit het aanbod verdwijnt en het bewaken van jouw tegenstanders zorgt voor een heerlijk vlot kaartspel. Leuk en verfrissend dat het biedsysteem is verweven met de bouwplannen.
Knarr is een kaartspel van Thomas Dupont. De spelers zijn explorerende en handelende Vikingen. Op een centraal bordje vind je een reputatie- en een scorespoor, alsmede de markeringen waarnaast de speelkaarten worden afgelegd: boven het bordje zes bestemmingskaarten en onderaan een open aanbod van vijf Vikingkaarten. Iedere speler heeft een schipbordje, dat wordt voorzien van één rekruut- en één armbandfiche. Verder start je met twee open Vikingkaarten als bemanning voor je op tafel en drie Vikingkaarten op hand. Er zijn vijftig Vikingkaarten in vijf kleuren. De actieve speler registreert allereerst winstpunten voor zijn reputatiewaarde. Vervolgens voer je één van twee acties uit. Wanneer je rekruteert, speel je één Vikingkaart in jouw open bemanning. Deze leg je in de kolom van dezelfde kleur. Vervolgens neem je de opbrengst van alle Vikingkaarten in de desbetreffende kolom. Ten slotte voeg je een Vikingkaart uit het open aanbod toe aan jouw hand (van de plek met dezelfde kleur als jouw gespeelde kaart). Wanneer je exploreert kies je één van de zes bestemmingskaarten en betaal je de afgebeelde kosten door de desbetreffende Vikingkaarten uit jouw bemanning af te leggen. Alternatief kun je met rekruutfiches betalen. De bestemmingskaart leg je boven jouw schip en je krijgt de afgebeelde buit. Naast jouw actie mag je eens per beurt handelen. Daartoe lever je 1-3 armbandfiches in om de opbrengst van de handelskolommen op de bestemmingskaarten boven jouw schip te incasseren. Hiermee kun je punten, rekruten, armbanden, reputatie en Vikingkaarten verdienen. Een variant introduceert elke pot één artefact, die een extra beloning oplevert wanneer je aan de voorwaarden voldoet. Het einde van het spel wordt ingeluid door de speler die 40 of meer punten behaalt. Na eventuele gelijkmakende beurten is de winnaar bekend. Knarr is geschikt voor 2-4 spelers vanaf tien jaar en heeft een speelduur van ongeveer 30 minuten.
Knarr is een erg leuk spel. Je moet onder druk je Vikingeconomie opbouwen, op tijd toeslaan bij de lucratieve bestemmingen, daarbij oog hebben voor het handelspotentieel van die kaarten en jouw reputatie opkrikken. Dit zijn leuke speelse uitdagingen, die zijn verpakt in een prachtig uitgevoerd en soepel spelend kaartspel.
Kendi is een nieuwe uitgever die is opgericht door een handvol sterspelers van NSV, waaronder Steffen Benndorf. Bij het roll & write dobbelspel Sixto wil je zoveel mogelijk getallen afkruisen. Jouw scoreblad toont zes rijen in verschillende kleuren, waarop de cijfers 1-6 in een willekeurige volgorde voorkomen. Iedere speler heeft een uniek scoreblad (uit twaalf verschillende soorten). De actieve speler gooit de zes dobbelstenen, één voor elke gekleurde rij. Hij mag alle stenen één keer opnieuw gooien. Daarna mag iedere speler voor elke dobbelsteen het meest linkse beschikbare cijfer met die waarde afkruisen. Overgeslagen cijfers tellen later niet meer mee. De laatste drie velden op jouw scoreblad zijn het doelgebied, dat je pas na vier kruisjes in die kleur mag betreden. Wanneer een speler daar in dezelfde rij twee velden afkruist, verdwijnt die dobbelsteen uit het spel. Wanneer de derde dobbelsteen is verwijderd, eindigt het spel. Dan scoren de spelers alle kolommen en rijen. Je krijgt vijf strafpunten als er maar één kruisje staat, nul punten voor nul of twee kruisjes en een oplopend aantal punten voor drie of meer kruisjes. Sixto is een ontwerp van Steffen en Florian Benndorf. Het spel is geschikt voor 1-6 spelers vanaf acht jaar en duurt ongeveer 15 minuten.
Sixto is overduidelijk een doorontwikkeling van het idee achter de tophit Qwixx. Wij hebben ons ermee vermaakt. Lekker dobbelen, actief zijn in de beurt van een ander, een beetje mazzel hebben, dit zijn de bouwstenen van luchtig dobbelplezier. Ik sprak in de stand kort met Jonny de Vries van White Goblin Games. De Goblins zullen onder meer dit spel naar Nederland halen.
Forest Shuffle/Mischwald is een prachtig geïllustreerd kaartspel, waarin de spelers bomen verzamelen en diverse bosbewoners lokken, om een habitat voor flora en fauna te scheppen. Het spel bevat 180 kaarten, waaronder 66 bomen en 92 dubbele kaarten met twee horizontale of verticale helften. Op laatstgenoemde kaarten vind je dieren, planten en paddenstoelen. Iedere speler begin met zes handkaarten. De actieve speler voert één van twee acties uit. 1) Je trekt twee kaarten van de stapel of het open aanbod (handlimiet is 10). 2) Je speelt één handkaart. Hiertoe moet je de kostprijs aan handkaarten open afleggen op het centrale bord. Bij een dubbele kaart kies en betaal je één helft. Sommige kaarten geven een bonus, wanneer je met kaarten met hetzelfde boomsymbool betaalt. Je legt de gespeelde kaart open voor je, de gekozen helft van een dubbelkaart moet je passend aan een boom aanleggen (links, rechts, boven of onder). Vervolgens voer je het effect en/of de bonus van de kaart uit (denk aan extra kaarten trekken of spelen, of een extra beurt). Sommige effecten werken eenmalig, de paddenstoelen zijn duurzaam. Aan het einde van jouw beurt worden de centraal afgelegde kaarten verwijderd wanneer er tien of meer liggen. Het spel eindigt meteen wanneer de derde winterkaart van de stapel wordt getrokken. Dan scoor je de punten van de zichtbare kaarten in jouw bos en het aantal kaarten onder jouw holkaart. Forest Shuffle is ontworpen door Kosch en geïllustreerd door Toni Llobet en Judit Piella. Het spel is geschikt voor 2-5 spelers vanaf tien jaar en duurt ongeveer 60 minuten.
Ik heb genoten van mijn eerste kennismaking met Forest Shuffle. De basisregels zijn simpel, je bent binnen de kortste keren lekker aan het spelen. En dan word je geconfronteerd met een woud aan scoremogelijkheden. Je kunt op allerlei manieren kaartjes combineren en punten verdienen. Alsof je doorlopend wordt voorzien van leuke opdrachtkaartjes. Hier lust ik wel pap van. Overigens kijk ik nog wel even de kat uit de boom ten aanzien het scorepotentieel van sommige kaartsoorten. Met mijn beperkte speelervaring kan ik nog niet overzien hoe groot de impact hiervan is. Ik heb via via begrepen dat dit spel door Asmodee ook in Nederland wordt uitgebracht.
Ravensburger demonstreerde de familievriendelijke deckbuilder Mycelia. Iedere speler heeft een eigen bordje met vijf bij vier gebiedsvelden. Deze worden conform de afbeelding op een opbouwkaartje deels gevuld met dauwdruppels. Deze druppels moeten ze in de loop van het spel zien kwijt te raken op een centrale heilige boom. Daartoe beschikt iedere speler over hetzelfde deck met zes startkaarten, waarvan je er drie op de hand neemt. Veertig nieuwe basisheldkaarten vormen een stapel, waarvan er vijf als open aanbod klaarliggen. Met deze kaarten kun je in de loop van het spel jouw deck verbeteren. In jouw beurt moet jij jouw drie handkaarten uitspelen. Per kaart voer je de actie geheel of gedeeltelijk of niet uit. Jouw hoofddoel is het verwijderen van jouw dauwdruppels. Daarom gebruik je jouw kaarten vooral om de druppels richting jouw persoonlijke heiligdom te verplaatsen, alwaar ze worden verwijderd. Verder verdien je met jouw kaarten bladeren, die je kunt gebruiken om nieuwe kaarten te kopen. Deze leg je op jouw trekstapel. Met sommige kaarten kun je zelfs direct één of meer druppels weghalen. Verwijderde druppels leg je op de lege velden van de heilige boom. Verder beschik je onder jouw bordje over basisacties. In het basisspel zijn dat er twee: tegen betaling het open aanbod wijzigen, of tegen betaling één dauwdruppel naar een naburig veld verplaatsen. Wanneer de heilige boom vol is, wordt deze aan het einde van jouw beurt een volledig rondje in de richting van de pijl gedraaid. Daardoor wordt de dobbelsteen op de boom geactiveerd en komen er nieuwe druppels in het spel. Ten slotte trek je drie nieuwe handkaarten en is de volgende speler aan de beurt. Wanneer een speler zijn laatste druppel verwijdert, heeft de eventuele rest een gelijkmakende beurt. Daarna wint de speler zonder druppels; jouw kapitaal aan bladeren is de tie-breaker. Na de eerste spelervaring kun je dertig, vaak interessante, nieuwe kaarten aan de heldenstapel toevoegen en kunnen er drie nieuwe basisacties in het spel komen. Het spel bevat een solovariant waarbij een bot elke ronde een solokaart speelt, die bepaalt wat hij doet en wat er verder gebeurt. Mycelia is een ontwerp van Daniel Greiner. Het spel is geschikt voor 1-4 spelers vanaf negen jaar en heeft een speelduur van ongeveer 45 minuten.
Ik ben zeer gecharmeerd van deze vlotte deck builder. Dat wat ik leuk vind aan het spelmechanisme, mijn deck tweaken en kicken op combo’s, wordt hier volop geboden, terwijl het spel toch zeer toegankelijk blijft en lekker vlot speelt. Een mooie balans van ludieke pit en tempo. Ravensburger mag trots zijn op deze gateway-topper.
Ik vervolg dit verslag met enkele foto’s