Zondag 9 oktober 2022 sloot de internationale spellenbeurs SPIEL 2022 de deuren na vier dagen speelplezier in de Messe Essen. Men mocht dit jaar 147.000 bezoekers verwelkomen, ruim 53.000 meer dan vorig jaar. De in de voorverkoop verkochte kaartjes gingen naar bezoekers uit maar liefst 66 landen, waaruit blijkt hoe divers en internationaal dit mooie evenement is. Zij konden op de beurs genieten van meer dan 1.800 noviteiten van 980 exposanten uit 56 landen. De verhuurde standruimte was fors groter dan vorig jaar.
Op de persconferentie werd de organisator Dominique Metzler vergezeld door Florian Hess, namens de Spielwarenmesse eG de nieuwe ‘Geschäftsführer’ van het Friedhelm Merz Verlag. Zoals bekend is de Spielwarenmesse eG sinds dit jaar de eigenaar van SPIEL. Florian Hess deed een deel van de persconferentie. Naast de gebruikelijke verhalen over markontwikkelingen ving ik iets op over het voornemen een Spieleerfindermesse te ontwikkelen. Het team van Dominique Metzler heeft dit jaar een topprestatie geleverd. Door de uitval van een vaste medewerker hebben letterlijk een paar mensen deze beurs moeten voorbereiden.
Op woensdagavond werden we warm en gastvrij ontvangen door Dominique en genoten we van de feestelijke huldiging van de winnaars van de Deutsche Spiele Preis en innoSPIEL 2022.
Tijdens de beurs werden weer allerlei randevenementen georganiseerd. Ik wilde een paar overzichtsfoto’s schieten van de Educator’s Day, maar de poortwachtster van dienst weigerde mij de toegang, ‘nein, kein Presse!’. Waarna ik de andere nevenactiviteiten gemakshalve maar heb genegeerd.
Het was ook dit jaar heerlijk om weer onder de speelse mensen te zijn, om door de hallen te zwerven, nieuwe spellen te ontdekken en bij te praten met bekenden uit binnen- en buitenland. Maar ook werd het gemis van oude bekenden als Maureen Hiron, Han Heidema en Michael Bruinsma gevoeld.
Onder de huidige omstandigheden, waarbij covid nog steeds volop meespeelt, was ik blij met de mondkapjesplicht en een bezoekersaantal van 147.000. Deze combinatie bood voldoende speel- en ademruimte om me lekker bij te voelen. Ik vond de beurs donderdag relatief druk, waardoor ik desgevraagd de verwachting uitte dat men ruim meer dan 150.000 bezoekers zou trekken. Vrijdag en zaterdag vond ik het relatief rustig, waardoor ik mijn verwachting neerwaarts bijstelde. Ook dit jaar zorgde de oostelijke ingang voor een spreiding van de ochtendspits, waardoor het in mijn ervaring nergens langdurig onaangenaam druk werd. Uitgezonderd de bekende rijen bij de populaire hypes, waarvan veel bezoekers dolgraag op donderdagochtend een doosje wilden bemachtigen. Ik vertik het om in een lange rij te gaan staan. Zo verdampte mijn interesse in Cat in the Box meteen toen ik de rijen voor Bezier Games en Hobby Japan zag staan. Dit spel duikt over een paar weken wel op in de Nederlandse speciaalzaken (en is dan vermoedelijk zo’n 20-25% goedkoper).
De vertraagde uitlevering van spellen is meer en meer bij de beurs gaan horen. In het verleden was dit hoge uitzondering, die meestal werd veroorzaakt door vertraging bij de douane. Anno 2022 worden vertraging en/of beperkte beschikbaarheid met name veroorzaakt door internationale productie- en transportproblemen (al werden sommige uitgevers ook dit jaar geplaagd door het douaneduiveltje). Soms vliegen uitgevers tegen torenhoge kosten een kleine partij spellen in, zodat er in elk geval nog iets is te (ver)kopen en men op de beurs alvast de olievlek kan starten.
Het viel me op dat er ook dit jaar minder winkels waren. Zo ontbraken de grote verkoopstapels bij de stand van het warenhuis Galeria, moest ik echt zoeken naar tweedehandsverkopers en was mijn favoriete Duitse spellenwinkel AllGames alweer niet present. Van laatstgenoemde hebben we donderdag de mooie winkel bezocht, die halverwege de beurs en ons hotel in Bochum lag. Ook op Spiel is het een trend dat grote uitgevers meer en meer zelf gaan verkopen. Dit maakt het ongetwijfeld minder interessant voor winkeliers. En dit zal ongetwijfeld ook bijdragen aan het hoge prijspeil voor nieuwe spellen; die sowieso al flink was meegegroeid met de stijgende grondstof- en energieprijzen. Vijftig euro is anno 2022 het nieuwe normaal voor een beetje bordspel; voor stevige experttitels lijkt tachtig euro zonder schaamte de norm te worden.
Dit jaar had de organisator voor het eerst een eigen SPIEL-app gepubliceerd. Dit bleek in de praktijk een handig hulpmiddel om stands en spellen te vinden. Een verbetering ten opzichte van de boekjes en plattegronden uit voorgaande jaren.
Op de beurs zelf speel ik relatief weinig. Met name in de grote hallen is er zoveel achtergrondgeluid, dat ik het lastig vind de regeluitleg van zwaardere spellen goed te volgen. Zeker nu de spelleiders door hun mondkapjes ook nog eens slechter te verstaan waren. Na de uitleg van twee spellen heb ik het meestal wel gehad. Niet getreurd, ik vind het heerlijk om over de beurs te slenteren, bekenden te ontmoeten, beetje te ouwehoeren en foto’s te schieten. Het speelplezier komt vanzelf wel. Het prachtige weer nodigde uit zo nu en dan van de buitenlucht te genieten. Ik heb onder meer genoten van een lange wandeling in het naastgelegen Grugapark.
Bij Amigo maakte ik hernieuwd kennis met Richard Garfield’s Würfelhelden. Hier strijden de spelers met hun dobbelstenen om kaartjes die punten opleveren. De speler met de meeste zwaardjes claimt de kaart zodra hij weer aan de beurt is. Onderweg kun je betere dobbelstenen verdienen, die je net zo gemakkelijk weer kwijtraakt. Onnozel dobbelvermaak met een torenhoge geluksfactor en minimale invloed. Ik kan me voorstellen dat Nederlandse uitgevers hier niet op zitten te wachten.
De Nederlandse uitgever H-Town Games stond voor het eerst op de beurs met het nieuwe racespel Beetle to the bubble. Zo’n ludieke première verdient mijn aandacht, dus maakte ik graag wat tijd vrij voor een eerste potje. In dit spel racen jouw kevers over een speelveld van bontgekleurde zeszijdige tegels. Op elke tegel vind je meerdere velden (met een mix aan kleuren) en verbindingslijnen. Voor de beweging gebruik je speelkaarten, waarmee je bepaalt naar welke kleur jouw kever beweegt. De kevers mogen stapelen, ook van meerdere spelers. In ons tweepersoonspotje was een stapel van drie kevers het maximum en daarmee een blokkade die tactische uitdagingen en kansen opleverde. Ook leuk zijn de speciale functies van de kaarten, waarmee je bijv. vijandelijke kevers de verkeerde kant kunt opsturen of tegels kunt draaien. Ik vind het een lollig en luchtig loopspel, waarbij je elkaar vaak en heerlijk kunt plagen.
Bij Lookout Spiele speelden we Uwe Rosenberg’s nieuwe worker placement spel Atiwa. Ik bakte niet veel van dat eerste potje, omdat ik tegelijkertijd zat te wachten op een belangrijk telefoontje met familienieuws. Gelukkig kreeg ik genoeg mee om me aan tafel te vermaken. De spelers ontwikkelen dorpjes en landerijen in de Ghanese Atiwa regio. Je moet je dieren en andere grondstoffen goed managen om slim gebruik te kunnen maken van de aanvankelijk schaarse ruimte op jouw eigen bordjes. Jouw acties kies je met jouw drie werkers op het centrale speelbord. Daarmee verkrijg je nieuwe stamleden, dieren, bomen, fruit en goud, kun je nieuwe gebiedsbordjes bemachtigen en jouw stamleden trainen. Dat laatste is belangrijk, want ongetrainde stamleden zorgen voor vervuiling van je schaarse land. Je moet elke ronde je stamleden voeden. Naarmate jij speelstukken van je voorraadlijsten bemachtigt, word jouw economie en scorepotentieel steeds sterker. Fruitvleermuizen spelen een prominente rol. Wanneer je er genoeg verzamelt, leveren de uitgepoepte zaadjes nieuwe bomen op. Je scoort o.a. punten via je gebiedsbordjes, lege voorraadvelden, goud en getrainde stamleden. Een geslaagd worker placement spel, waarbij jij jouw economie beheerst en efficiënt moet opbouwen, je vooral met je eigen bordjes bezig bent, maar af en toe via een irritant getimede actie een medespeler kunt dwarszitten.
Ik heb met verbazing kennisgenomen van de tactiek van de Britse uitgever Osprey Games. Die had, naast de nieuwe Undaunted doos Stalingrad, met Village Rails een kostelijk treinspelletje op tafel liggen, dat je vervolgens nergens kon kopen. En dat terwijl het spel al sinds eind september in de Europese winkels ligt. Dit zal mogelijk iets te maken hebben met een aanstaande Duitstalige editie, maar op zo’n internationale beurs vind ik dit onbegrijpelijk. Iedere speler heeft een eigen speelveld met ruimte voor twaalf railkaarten, die je tijdens het spel kiest en aanlegt. De railkaarten worden aangeboden in een open markt van zeven kaarten. Elke ronde moet je één railkaart leggen. De onderste kaart is gratis, wil je een kaart dichter bij de trekstapel, dan leg je één munt op elke overgeslagen kaart. Als vrijwillige actie mag je voor of na de railkaart één van vier open tripkaarten kiezen en naast een lijn spelen. Dit kost je drie munten en ook nu moet je één munt op elke overgeslagen kaart leggen. Je voltooit een spoorlijn door een verbinding van een startveld naar de open rand van je speelveld. Dan scoor je punten voor tripkaarten en voor de iconen op de railkaarten. De iconen geven punten voor identieke terreinsoorten, verschillende terreinsoorten, simpelweg wat erop staat en een progressief oplopend aantal voor seinen. Ten slotte leg je één van je drie eindpuntkaarten naast de lijn en verdien je de afgebeelde geldsom (die stijgt wanneer je aan de voorwaarden voldoet). Na twaalf rondes krijg je een progressief oplopend aantal punten voor het aantal verschillende spoorlijnen met wisseliconen en één schamel puntje voor elke drie munten. Village Rails start een beetje stroef door geldschaarste, maar komt daarna lekker op gang. Per saldo een leuke en vlotte routeplanner met een bekend biedsysteem, dat je in staat stelt voor een prijskaartje de plannen van je tegenstanders te dwarsbomen. Een bescheiden minpuntje is de herkenbaarheid van sommige terreinsoorten en iconen, maar met goed turen kom je eruit.
Bij Deep Print Games was het op woensdagmiddag al zeer gezellig. Daar serveerde men bier en brood, ter gelegenheid van het nieuwe tweepersoonsspel Beer & Bread. Het spel viel ook in de smaak. In zes rondes/jaren, drie vruchtbare en drie droge, probeer je met jouw vijf multifunctionele actiekaarten een mooie score te behalen door bier te brouwen en brood te bakken. Een evenwichtige productie is belangrijk, want alleen de laagste soort geeft je winstpunten. Met de kaarten kun je grondstoffen oogsten, brouwen/bakken of speciale acties ontsluiten. In vruchtbare jaren krijg je steeds vijf nieuwe kaarten en kiezen en spelen de opponenten elke beurt één handkaart, waarna ze de rest van hun hand aan de tegenstander geven. In droge jaren bestaat jouw kaarthand uit je oogstkaarten van het vorige jaar, aangevuld tot vijf. Tijdens droogte houden de spelers hun kaarthand, maar kun je wel ruilen met drie openliggende kaarten. De droge jaren zijn belangrijk, omdat je dan kunt anticiperen op een deels bekende starthand en je plannen niet door draften worden verstoord. Het is belangrijk om tijdens het draften de grondstoffenvoorraad van je tegenstander te checken, omdat je via de derde actiemogelijkheid voor hem lucratieve kaarten uit circulatie kunt halen. Tijdens de eerste kennismaking kreeg ik soms het gevoel dat de juiste mix van grondstoffen en brouwsels/baksels moeilijk te vinden was, gevolgd door momenten van een bevredigende resolutie van mijn plannen. Dit is er een die ik met plezier vaker op tafel leg. Ik heb van de gebruikelijke Nederlandse partners van Deep Print Games nog niets gehoord over een eventuele Nederlandstalige editie.
Mijn favoriete spel van de beurs was London Necropolis Railway, een ontwerp van Daniel Newman, de auteur die mij vorig jaar aangenaam verraste met Watch. Dit spel wordt uitgegeven door Spielworxx en New Mill Industries. Ik heb inmiddels meerdere potjes achter kiezen en beleef tot op heden veel plezier aan dit spel. Dit is een erg leuke enginebuilder, met meerdere routes naar de punten, een geslaagde en toegankelijke actiemotor en een beetje stress omdat je meestal meer wilt dan je actieschijfjes aankunnen. London Necropolis Railway loopt niet over van directe interactie, maar zo nu en dan kun je een combinatie van actiekaarten en schijfjes wegkapen waarmee je de ander pijn doet. Deze interactie neemt later in het spel wat af, omdat de oranje jokers dan meer flexibiliteit bieden. Een heerlijke mix van plannen, ontwikkelen en vooral tempo maken op jouw spoorlijn. Ik ben helaas vergeten het spel op de beurs te fotograferen. Spielworxx presenteerde ook demo’s van enkele aankomende titels: Pilgrim, Oranienburger Kanal en Weimar.
Tijdens de beurs organiseerde het spellenblad Fairplay zijn bekende Scoutaktion, een door de speelervaring van bezoekers gevoede hitlijst met nieuwe releases. De lijst werd dit jaar aangevoerd door Cat in the Box, Tribes of the Wind en Turing Machine. De eerstgenoemde spellen waren al uitverkocht voordat ik in de buurt van de desbetreffende stand was, laatstgenoemde is een deductiespel, een genre waar ik niets mee heb. Uwe Rosenberg’s Atiwa was de enige ‘top tien titel’ die ik heb gespeeld en gekocht.
Fairplay organiseert jaarlijks de à la carte Kartenspielpreis. De winnaar van 2022 is Scout, een kaartspel van Kei Kajino, dat wordt uitgegeven door OINK Games. De auteur was door een alom bekend virus helaas niet in staat de prijsuitreiking bij te wonen. Vertegenwoordigers van de uitgever namen de oorkonde in ontvangst.
Bij Scout bepaal je aan het begin van de ronde met welke oriëntatie jij jouw kaarten in de hand neemt; schudden of verplaatsen is niet toegestaan. De actieve speler speelt één kaart of een setje met opeenvolgende of gelijke getallen. Deze kaart/set moet hoger zijn dan de actieve set. Dan leg je de kaarten van de verslagen actieve set op je scorestapel. Meer kaarten is altijd hoger, daarna zijn gelijke getallen hoger dan een reeks, daarna telt het getal. Kan of wil je geen hogere set spelen, dan moet je één randkaart van de actieve set aan je hand toevoegen. De speler van die actieve set krijgt één chip. Eens per spel kun je jouw ‘scoutfiche’ omdraaien om na het pakken van een kaart alsnog een set te spelen. De ronde is voorbij wanneer jij jouw kaarten hebt uitgespeeld of wanneer alle spelers op rij een kaart moesten pakken. Dan noteer je één punt voor elke chip en elke kaart in je scorestapel; handkaarten zijn minpunten. Scout is een leuk slagenspelletje uit de ‘climbing’ familie.
Ik sluit deze korte beursimpressie af met een serie foto’s.